Zięba Fringilla coelebs – głosy ptaków

Zięba to liczny ptak lęgowy Polski, którego można usłyszeć niemal w każdym miejscu. Co wiadomo o występowaniu zięby zwyczajnej? Jak wygląda, żyje i śpiewa? Czy do ochrony miejsc lęgowych tych ptaków warto decydować się na ekspertyzę ornitologiczną?

Zięba zwyczajna – niewybredny generalista

Ten ptak wielkości wróbla należy do najliczniejszych gatunków, zarówno krajowej jak i europejskiej awifauny. Liczebność zięby w naszym kraju szacowana jest na niemal 9 mln par. To plasuje ziębę na drugim miejscu, tuż po skowronku (ponad 10 mln par).

Będąc generalistą siedliskowym, występuje w obrębie wszelkiego rodzaju terenów zadrzewionych. Spotykana zarówno wewnątrz dużych kompleksów leśnych, jak i w niewielkich zadrzewieniach, jak parki czy ogrody.

Pospolity ptak niepospolitej urody – jak wygląda zięba zwyczajna?

Mimo swej powszechności, za sprawą bogatej kolorystyki upierzenia samców, zięba jest ptakiem niepospolitej i niedocenionej urody. Szaro-niebieski wierzch głowy, pomarańczowe „policzki”, grzbiet czerwono-brunatny lub kasztanowy przechodzący w oliwkową zieleń nad ogonem… To tylko uproszczony rysopis upierzenia samców zięby.

Zięba ptak wędrowny

W Europie zięby zwyczajne zamieszkują niemal w każdym miejscu, z niewielkimi wyjątkami takimi jak Islandia czy północna część Skandynawii. W większości krajów europejskich zięby są obecne przez cały rok, a granica obszarów lęgowych przebiega wzdłuż południowych wybrzeży Skandynawii, gdzie ptaki te przebywają także zimą, oraz na granicy Rosji z innymi państwami.

Podczas migracji z obszarów północnych zięby zazwyczaj udają się na południe, docierając najdalej nad Morze Śródziemne. W strefie umiarkowanej niektóre osobniki pozostają na swoich terenach lęgowych również zimą.

Zwykle są to samce zięby zwyczajnej, a niektóre samice również regularnie zimują w pobliżu siedlisk ludzkich. Przelot na zimowiska odbywa się zwykle we wrześniu lub październiku, natomiast powrotny przylot następuje od marca do kwietnia. W południowej Polsce zięby zwyczajne mogą pojawić się już w lutym.

Jak żyją zięby zwyczajne w Polsce

Zięba zwyczajna chętnie żeruje na ziemi. Ich głównym pokarmem są nasiona oraz owoce jagodowe, takie jak jagody, jabłka, śliwki, porzeczki i gruszki. Okazjonalnie spożywają nektar z kwiatów i sok spływający z drzew.

Wiosną, podczas okresu lęgowego, dorosłe ptaki zbierają owady i inne bezkręgowce z liści i gałązek. Przez resztę roku ich pożywienie składa się głównie z nasion chwastów, roślin zielnych, drzew i krzewów, a czasem także z pąków drzew. Dodatkowo, od wiosny do jesieni, zięby chętnie żywią się owocami, owadami i pajęczakami zbieranymi z gałązek i ziemi.

Jak gniazdują zięby?

Gniazdo zięby jest zazwyczaj umiejscowione w rozwidleniu gałęzi lub blisko pnia drzewa. To misternie utkana miseczka, składająca się z różnych materiałów. Zewnętrzną warstwę tworzą źdźbła trawy, owadzie kokony, brzozowa kora i porosty.

Natomiast wyściółka składa się z drobnych piór, mchów, suchych traw, włosia i sierści. Często gniazdo nie jest przymocowane do gałęzi, ale mocno wciśnięte w jej rozwidlenie. Gniazdo zięby z reguły znajduje się na niższych gałęziach drzew, nie wyżej niż 4 metry nad ziemią.

Ta lokalizacja gniazda zapewnia większe bezpieczeństwo przed drapieżnikami oraz ułatwia dostęp do pożywienia, które zięby znajdują na ziemi. Mimo że należy do pospolitych ptaków lęgowych polski, do ochrony miejsc tych ptaków warto decydować się na ekspertyzę ornitologiczną.

Rain-call, czyli wołanie o deszcz

Śpiew, to dość niezmiennie i niestrudzenie powtarzana, opadająca zwrotka, zakończona wyższym i mocniejszym akcentem (nagranie pierwsze). Niektóre osobniki dodają na samym końcu metaliczne „kik”, przypominające głos dzięcioła dużego.

Repertuar zięby jest stosunkowo bogaty. Drugie nagranie przedstawia bardzo charakterystyczne, uporczywie powtarzane wibrujące gwizdy. Głos ten, we wielu językach nazywany jest „wołaniem o deszcz” (np. ang. rain-call) i ma dosyć szerokie zastosowanie.

Poza funkcją terytorialną jest sygnałem ostrzegawczym, wyraża zaniepokojenie oraz zauważono, że wydawany jest często przy okazji pochmurnych i deszczowych dni, stąd jego nazwa.

Wariant północny

Wariantem tego śpiewu jest słyszany głównie północnej Europie gwizd „hjuitt” o częstotliwości wzrastającej ku końcowi. Można go niekiedy usłyszeć w północnych regionach kraju, często wpleciony w „typowy” rain-call, jak np. w szóstej i dwunastej sekundzie naszego nagrania nr 2 (wykonane w okolicach Gołdapi).