Czym jest monitoring przyrodniczy?

Definicja monitoringu przyrodniczego

Pojęcie „monitoring przyrodniczy” jest dość precyzyjne – jest to zespół działań (badań) mający na celu określenie stanu badanych elementów przyrodniczych bądź całości ekosystemów oraz określenie zmian w nich zachodzących.

Mimo tej dość precyzyjnej definicji, często bywa mylony bądź zamiennie stosowany np. z inwentaryzacją przyrodniczą. Wynika to głównie z faktu, iż jednym z narzędzi stosowanych w monitoringu przyrodniczym jest inwentaryzacja przyrodnicza. Jednak aby określić zachodzące zmiany, działania (badania) należy powtarzać w określonym czasie bądź prowadzić je stale. W związku z tym monitoring nie jest, w przeciwieństwie do inwentaryzacji przyrodniczej, działaniem jednorazowym.

Kiedy i w jakim celu jest wykonywany monitoring przyrodniczy?

W naszych rodzimych warunkach stosowany jest przede wszystkim w dwóch obszarach. Pierwsza dotyczy monitoringu przyrodniczego prowadzonego na  terenach chronionych, głównie na obszarach Natura 2000, a także w parkach narodowych czy rezerwatach przyrody. Monitoring jest zwykle powiązany z oceną badanych elementów czyli waloryzacją przyrodniczą. Śledzenie zmian zachodzących w ekosystemach pozwala podjąć odpowiednie kroki w przypadku negatywnych zmian zachodzących w ich obrębie. Drugim obszarem działania jest monitoring w ramach dużych inwestycji na etapie ich eksploatacji. Tam zadaniem monitoringu jest określenie faktycznego oddziaływania inwestycji na środowisko na etapie eksploatacji. Polega na analizie efektywności wdrożonych działań minimalizujących oraz – w kontekście uzyskanych wyników – wprowadzeniu ewentualnych korekt w/w działań.

Kto może wykonać monitoring przyrodniczy?

Zależy to od zakresu monitoringu. W przypadku gdy dotyczy on jednej grupy systematycznej, np. ryb będących przedmiotem ochrony wybranego obszaru Natura 2000, wystarczy jeden ekspert – ichtiolog. W przypadku kompleksowych analiz porealizacyjnych będzie to wieloosobowy zespół ekspertów.

Ile czasu trwa monitoring przyrodniczy?

Monitoring przyrodniczy nie jest działaniem jednorazowym i czas jego trwania może być różny. W przypadku terenów chronionych może być stosowany przez wiele lat i regularnie powtarzany w określonych odstępach czasu. Bywa on również stałym elementem, jak np. moduły badawcze w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku działań w ramach monitoringu porealizacyjnego dla inwestycji, zwykle trwa 2 do 5 lat od oddania ich eksploatacji.

Jaki jest koszt prowadzenia prac?

Koszt ustalany jest indywidualnie i jest ściśle związany z jego zakresem i wytycznymi (metodyką) określoną, np. w Decyzji Środowiskowej. W związku z powyższym koszty mogą się znacznie wahać i wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych za jeden okres prowadzonych prac. W przypadku bardzo dużych inwestycji, mogą być jeszcze wyższe.