Czym jest monitoring przyrodniczy?

Monitoring przyrody to nic innego jak regularne obserwacje i pomiary wybranych elementów przyrody żywej. Prowadzi się je w celu uzyskania informacji o zmianach tych elementów w czasie. W skład zadań związanych z monitoringiem stanu przyrody wchodzą mi.in. obserwacje siedlisk przyrodniczych, monitoring chronionych gatunków ptaków i innych zwierząt czy chronionych gatunków roślin. A więcej na jego temat dowiesz się z poniższego tekstu.

Definicja monitoringu przyrodniczego

Pojęcie „monitoring przyrodniczy” jest dość precyzyjne. Jest to zespół działań mający na celu określenie stanu badanych elementów przyrodniczych bądź całości ekosystemów oraz określenie zmian tam zachodzących.

Mimo tej dość precyzyjnej definicji, często bywa mylony bądź zamiennie stosowany np. z inwentaryzacją przyrodniczą. Wynika to głównie z faktu, iż jednym z narzędzi stosowanych w monitoringu przyrodniczym jest inwentaryzacja przyrodnicza. Jednak aby określić zachodzące zmiany, działania (badania) należy powtarzać w określonym czasie bądź prowadzić je stale. W związku z tym monitoring nie jest, w przeciwieństwie do inwentaryzacji przyrodniczej, działaniem jednorazowym.

Kiedy i w jakim celu jest wykonywany monitoring przyrodniczy?

W naszych rodzimych warunkach stosuje się go przede wszystkim w dwóch obszarach. Pierwszy dotyczy monitoringu przyrodniczego prowadzonego na terenach chronionych, głównie na obszarach Natura 2000, a także w parkach narodowych czy rezerwatach przyrody. 

Monitoring jest zwykle powiązany z oceną badanych elementów, czyli waloryzacją przyrodniczą. Śledzenie zmian zachodzących w ekosystemach w ramach monitoringu przyrodniczego pozwala podjąć odpowiednie kroki w przypadku negatywnych zmian zachodzących w ich obrębie. 

Drugim obszarem działania jest monitoring w ramach dużych inwestycji na etapie ich eksploatacji. Tam zadaniem monitoringu jest ocena oddziaływania na środowisko na etapie eksploatacji. Polega na analizie efektywności wdrożonych działań minimalizujących oraz – w kontekście uzyskanych wyników – wprowadzeniu ewentualnych korekt w/w działań.

Kto może wykonać monitoring przyrodniczy?

Zależy to od zakresu monitoringu. W przypadku gdy dotyczy on jednej grupy systematycznej, np. ryb będących przedmiotem ochrony obszaru Natura 2000, wystarczy jeden ekspert – ichtiolog. W przypadku kompleksowych analiz po realizacyjnych będzie to wieloosobowy zespół ekspertów.

Ile czasu trwa monitoring przyrodniczy?

Monitoring przyrodniczy nie jest działaniem jednorazowym i czas jego trwania może być różny. W przypadku terenów chronionych może być stosowany przez wiele lat i regularnie powtarzany w określonych odstępach czasu. 

Bywa on również stałym elementem, jak np. moduły badawcze w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku działań w ramach monitoringu po realizacyjnego dla inwestycji zwykle trwa 2 do 5 lat od oddania ich eksploatacji.

Jaki jest koszt prowadzenia prac?

Koszt monitoringu środowiska przyrodniczego ustala się indywidualnie i jest ściśle związany z jego zakresem i wytycznymi (metodyką) określoną, np. w Decyzji Środowiskowej. 

W związku z powyższym koszty mogą się znacznie wahać i wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych za jeden okres prowadzonych prac. W przypadku bardzo dużych inwestycji, koszty wykonania monitoringu przyrodniczego może być jeszcze wyższy.

Monitoring przyrodniczy a ochrona środowiska

Prowadzenie monitoringu przyrodniczego odbywa się również na terenach, na których prowadzone są już pewne działania z zakresu ochrony środowiska przyrodniczego. Jego celem jest wtedy ocena metod ochrony przyrody wprowadzony w celu poprawy stanu środowiska na danym terenie. 

Monitoring przyrodniczy – Podsumowanie

Teraz już wiesz, czym jest monitoring przyrodniczy. Dzięki wynikom przeprowadzonego monitorowania stanu ochrony można wdrożyć konieczne zmiany w działaniu, aby poprawić ochronę elementów środowiska przyrodniczego.