Czym jest waloryzacja przyrodnicza?

Celem waloryzacji przyrodniczej jest określenie wartości przyrodniczej danego obszaru. Do tego wskazuje się cenne elementy przyrodnicze oraz podaje właściwości, które zadecydowały o przyznaniu takiej oceny. Waloryzacja przyrodnicza opiera się na wynikach inwentaryzacji przyrodniczej elementów przyrodniczych lub monitoringu przyrodniczego takich elementów jak gatunki fauny i flory oraz zbiorowiska roślinne, oraz inne elementy przyrody. W skrócie celem waloryzacji ekologicznej jest odszukanie najcenniejszych obszarów przyrodniczych i określenie ich funkcji na tle bioróżnorodności. Obszary i obiekty, które są szczególnie cenne, są obejmowane ochroną.

Inwentaryzacja przyrodnicza pierwszym etapem waloryzacji przyrodniczej

Pierwszym, wyjściowym, etapem umożliwiającym dokonanie waloryzacji przyrodniczej jest rzetelnie wykonana inwentaryzacja przyrodnicza. Kryteria waloryzacji odwołują się do szeregu parametrów i zjawisk przyrodniczych. Krótko mówiąc, są to np. liczebność i zagęszczenie populacji, występowanie i liczebność gatunków, bogactwo gatunkowe ekosystemów i stopień ich naturalności.

Ocena walorów w obrębie wydzielonego obszaru środowiska

Waloryzację przyrodniczą przeprowadza się przy użyciu określonych, wzajemnie się uzupełniających kryteriów oceny wartości przyrodniczej. Z ich pomocą dokonuje się oceny walorów wydzielonych w obrębie badanego terenu inwestycyjnego. Mogą to być całe ekosystemy lub ich fragmenty, jak na przykład jezioro, łąka, zadrzewienia czy arbitralnie wydzielony odcinek rzeki.

Kryteria waloryzacji można podzielić na trzy główne grupy

• Elementy przyrodnicze „specjalnej troski”

Są to gatunki, siedliska lub okazy będące obiektem zainteresowania ze względu na ich niewielką liczebność, tempo zanikania lub istotną rolę, jaką spełniają w ekosystemach. Będą to tzw. gatunki i siedliska obszaru Natura 2000, tj. wymienione w załącznikach dwóch dyrektyw unijnych – Dyrektywy Siedliskowej oraz Dyrektywy Ptasiej. Ponadto gatunki prawnie chronione w Polsce, gatunki i siedliska z czerwonych list oraz gatunki zwornikowe i parasolowe.

• Mierniki stanu ekosystemów i krajobrazu

Mają za zadanie określenie stopnia naturalności ekosystemów oraz wskazanie czy funkcjonują one właściwie. Waloryzacja przyrodnicza opiera się na analizie występowania tzw. gatunków wskaźnikowych, roślin (skala mikro) i zwierząt (skala makro). Natomiast do oceny układów ekologicznych w skali makro jako wskaźnik wykorzystuje się udział rzadkich zbiorowisk roślinnych.

• Elementy sieci ekologicznych

Podczas waloryzacji przyrodniczej danego układu ekologicznego należy zwrócić uwagę czy może on stanowić element sieci ekologicznych powiązań. Obszar taki pełniąc funkcję korytarza ekologicznego, odgrywa istotną rolę w procesie wymiany genów. W rezultacie przyczynia się do utrzymania zróżnicowania genetycznego lokalnych populacji, zwiększając ich żywotność.

Ocena końcowa waloryzacji przyrodniczej danego obszaru

Na podstawie ocen cząstkowych waloryzowanych obiektów w oparciu o powyższe kryteria, uzyskuje się kompleksową ocenę wartości przyrodniczej (walorów przyrodniczych) danego terenu. Wykorzystuje się w tym celu system punktacji przydzielanej na podstawie stopnia nasycenia terenu walorami ocenianymi w ramach danego kryterium.