Czym jest waloryzacja przyrodnicza?

Celem waloryzacji przyrodniczej jest określenie wartości przyrodniczej danego obszaru wraz ze wskazaniem cennych elementów przyrodniczych oraz podaniem właściwości, które zadecydowały o przyznaniu takiej oceny. Waloryzacja przyrodnicza opiera się na wynikach inwentaryzacji przyrodniczej elementów przyrodniczych lub monitoringu przyrodniczego takich elementów jak gatunki fauny i flory oraz zbiorowiska roślinne.

Inwentaryzacja przyrodnicza pierwszym etapem

Pierwszym, wyjściowym, etapem umożliwiającym dokonanie waloryzacji przyrodniczej jest rzetelnie wykonana inwentaryzacja przyrodnicza. Kryteria waloryzacji odwołują się do całego szeregu parametrów i zjawisk przyrodniczych. Są to np. liczebność i zagęszczenie populacji, występowanie i liczebność gatunków, bogactwo gatunkowe ekosystemów i stopień ich naturalności.

Ocena walorów w obrębie wydzielonego obszaru

Waloryzację przyrodniczą przeprowadza się przy użyciu określonych, wzajemnie się uzupełniających kryteriów oceny wartości przyrodniczej. Z ich pomocą dokonuje się oceny walorów wydzielonych w obrębie badanego terenu. Mogą to być całe ekosystemy lub ich fragmenty, jak na przykład jezioro, łąka, zadrzewienia czy arbitralnie wydzielony odcinek rzeki.

Kryteria waloryzacji można podzielić na trzy główne grupy

• Elementy przyrodnicze „specjalnej troski”

Są to gatunki, siedliska lub okazy będące obiektem zainteresowania ze względu na ich niewielką liczebność, tempo zanikania lub istotną rolę jaką spełniają w ekosystemach. Będą to tzw. gatunki i siedliska „naturowe”, tj. wymienione w załącznikach dwóch dyrektyw unijnych – Dyrektywy Siedliskowej oraz Dyrektywy Ptasiej. Ponadto gatunki prawnie chronione w Polsce, gatunki i siedliska z czerwonych list oraz gatunki zwornikowe i parasolowe.

• Mierniki stanu ekosystemów i krajobrazu

Mają za zadanie określenie stopnia naturalności ekosystemów oraz wskazanie czy funkcjonują one właściwie. Waloryzacja przyrodnicza opiera się na analizie występowania tzw. gatunków wskaźnikowych, roślin (skala mikro) i zwierząt (skala makro). Do oceny układów ekologicznych w skali makro jako wskaźnik wykorzystywany jest udział rzadkich zbiorowisk roślinnych.

• Elementy sieci ekologicznych

Podczas waloryzacji danego układu ekologicznego należy zwrócić uwagę czy może on stanowić element sieci ekologicznych powiązań. Obszar taki pełniąc funkcję korytarza ekologicznego odgrywa istotną rolę w procesie wymiany genów. W rezultacie przyczynia się do utrzymania zróżnicowania genetycznego lokalnych populacji, zwiększając ich żywotność.

Ocena końcowa

Na podstawie ocen cząstkowych waloryzowanych obiektów w oparciu o powyższe kryteria, uzyskuje się kompleksową ocenę wartości przyrodniczej (walorów przyrodniczych) danego terenu. Wykorzystuje się w tym celu system punktacji przydzielanej na podstawie stopnia nasycenia terenu walorami ocenianymi w ramach danego kryterium.