Pozytywny wpływ farm fotowoltaicznych na środowisko przyrodnicze

W poprzednim wpisie przyjrzeliśmy się negatywnemu wpływowi farm fotowoltaicznych na środowisko przyrodnicze. Tym razem zwrócimy uwagę na pozytywne aspekty tego rodzaju przedsięwzięcia (poza oczywistym: produkcja odnawialnej energii).

Przygotowanie podstaw

W wielu przypadkach farmy fotowoltaiczne są budowane na terenach rolnych. Zmiana użytkowania i zaprzestanie stosowania pestycydów oznacza polepszenie jakości gleby oraz wód powierzchniowych. W przypadku ubogich siedlisk istnieje realna możliwość wzbogacenia i uatrakcyjnienia terenu. Rozkopana ziemia pod panelami jest jak czyste płótno. Można obsiać ją rodzimymi gatunkami traw i kwiatów, zwiększając bioróżnorodność. Przy odpowiednim doborze gatunków roślin, możliwe jest także zwabienie zapylaczy lub wybranych gatunków motyli.

Atrakcyjne warunki dla zwierząt

Bujna i gęsta roślinność zielna porastająca teren farmy fotowoltaicznej stanowi idealne schronienie dla małych zwierząt przed drapieżnikami (szczególnie powietrznymi). Taką funkcję pełnią również same panele słoneczne. Dodatkową barierę stanowi ogrodzenie wokół farmy fotowoltaicznej, przez które większe drapieżniki nie są w stanie przejść. Porośnięty obszar farmy tworzy atrakcyjne dla zwierząt miejsce do żerowania i gniazdowania. Roślinność i panele odbijające spolaryzowane światło zwabiają bezkręgowce, które z kolei stanowią bazę pokarmową dla ptaków, drobnych ssaków, płazów i gadów. Wzrost bioróżnorodności na jednym poziomie troficznym pociąga za sobą wzrost na pozostałych poziomach.

Aspekt ludzki

Budowa farmy fotowoltaicznej wiąże się z ograniczoną ingerencją ludzi w zajęty teren (poza kontrolami i czyszczeniem paneli), co zmniejsza stres zwierząt wywołany obecnością człowieka. Przed rozpoczęciem prac konieczne są badania obszaru, na którym ma powstać farma. Inwentaryzacja przyrodnicza pozwala na uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunków roślin i zwierząt zamieszkujących dany teren, co zazwyczaj nie było by możliwe w przypadku niepodejmowania realizacji przedsięwzięcia.

Wpływ farm PV na bioróżnorodność

Ciekawe badania przeprowadziła grupa naukowców w Wielkiej Brytanii: Hannah Montag, dr Guy Parker i Tom Clarkson. W swojej pracy „The effects of solar farms on local diversity: a comparative study” (Wpływ farm fotowoltaicznych na lokalną bioróżnorodność: studium porównawcze), sprawdzali skład gatunkowy i liczebność na terenach z wybudowanymi farmami fotowoltaicznymi i przylegających do nich terenach o takich samych siedliskach, ale nie użytkowanych. Pozwoliło to rzetelnie porównać wpływ paneli słonecznych na bioróżnorodność. Wyniki przedstawiają się następująco:

  • Roślinność: na terenach zabudowanych występowało więcej gatunków niż na terenach kontrolnych. Większa różnorodność roślin była zauważalna pomiędzy rzędami paneli niż pod nimi.
  • Bezkręgowce (motyle i trzmiele): populacje na farmach charakteryzowały się większą liczebnością, przy podobnej liczbie gatunków.
  • Ptaki: niewielkie różnice w liczbie gatunków na terenach farm a powierzchniami kontrolnymi, liczebność nieco większa na farmach, ale nieistotna statystycznie. Brak różnic w zachowaniu osobników. Na obszarach z panelami słonecznymi stwierdzono obecność gatunków niewystępujących na obszarach kontrolnych: pustułka i puszczyk. Prawdopodobnie przyczyną była większa liczba zwierzyny atrakcyjnej dla obu gatunków – małych ssaków.
  • Ssaki: na farmach zaobserwowano zające szaraki, które korzystały z paneli słonecznych jako schronienia i odpoczywały pod nimi w wykopanych przez siebie zagłebieniach.
  • Nietoperze: w przypadku tej grupy zwierząt stwierdzono większą liczebność na terenach kontrolnych, natomiast w liczbie gatunków nie było istotnej różnicy. Problem mogą stanowić płaskie i gładkie panele, które odbijają dźwięk inaczej niż naturalne, chropowate powierzchnie. Nietoperze mogą postrzegać je jako zagrożenie związane z kolizją.

Podsumowanie

Jak widać, przy odpowiedniej organizacji i zarządzaniu, farmy fotowoltaiczne mogą stać się atrakcyjnymi siedliskami. Podsumowując, ich pozytywne oddziaływanie na faunę, florę i środowisko przedstawia się następująco:

– polepszenie jakości gleby i wzbogacenie terenu, w przypadku  zagospodarowania ubogiego terenu;

– utworzenie ostoi dla małych zwierząt, jako miejsca żerowania, gniazdowania, schronienia;

– zmniejszenie ingerencji ludzi na terenie inwestycji;

– uzupełnienie stanu wiedzy o organizmach i ekosystemach na danym obszarze;

– wzrost bioróżnorodności obszaru.

Wykorzystane źródła:

zdjęcie paneli słonecznych na farmie PV zrobione dronem