Migracja płazów

W cyklu rocznym płazów występują okresy sezonowych migracji w obrębie ich terytorium, ponieważ płazy wymagają odmiennych siedlisk do rozrodu, żerowania i hibernacji. Podczas realizacji inwestycji istotne jest zwrócenie uwagi na wędrujące osobniki z tej gromady, aby zapobiegać ich przypadkowemu zabijaniu.

Migracja płazów – podstawy

Wędrówki płazów odbywają się z zimowiska do zbiornika rozrodczego na wiosnę oraz z żerowiska do zimowiska podczas jesieni. Migracje do miejsc rozrodu są zsynchronizowane, masowe i nocne, chociaż spotyka się niektóre traszki wędrujące w ciągu dnia. Odległości, które płazy pokonują w czasie sezonowych wędrówek zależą od gatunku i środowiska. W związku z tym, płazy ogoniaste pokonują odległości zazwyczaj nie większe niż 500 m, natomiast płazy bezogonowe są w stanie przejść do 1500 m, chociaż zazwyczaj są to zdecydowanie mniejsze odległości. Jest to istotna informacja, którą należy wziąć pod uwagę przy wyznaczaniu buforu badań terenowych w trakcie inwentaryzacji przyrodniczej.

Wędrówka w stałym kierunku

Młode osobniki są w stanie przemierzyć nawet kilkaset metrów (traszki) lub kilka kilometrów (płazy bezogonowe) w czasie dyspersji. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej ich wędrówki ograniczają się do krótkich dystansów między zbiornikiem rozrodczym, żerowiskiem i zimowiskiem. Płazy wykazują przywiązanie do zbiorników wodnych, w których się rozwijały. Rokrocznie odbywają do nich migracje, często także w przypadku zaniku zbiornika. Ta zależność pozwala na długoterminowe wyznaczenie szlaków migracji.

Kiedy płazy migrują?

Płazy rozpoczynają wiosenną migrację w odpowiednich warunkach atmosferycznych. Przyjmuje się, że przy temperaturze około 8°C ruszają do miejsc rozrodu, wstrzymywane jedynie przy spadku temperatury poniżej 5°C. Występują różnice gatunkowe w terminach migracji i okresu godowego. Najwcześniej wybudzają się i przystępują do rozrodu żaby trawne (Rana temporaria) i ropuchy szare (Bufo bufo). Wiosenne obserwacje migracji polskich gatunków batrachofauny należy prowadzić od połowy marca do końca czerwca.

Jak badać zjawisko migracji

Aby rzetelnie zbadać migracje płazów na danym terenie podczas inwentaryzacji uwzględnia się następujące czynności:

• Przestudiowanie map topograficznych i ortofotomap w celu zidentyfikowania zbiorników wodnych na inwentaryzowanym terenie,
• Przejrzenie dostępnej literatury i materiałów źródłowych,
• Przeprowadzenie wstępnej wizyty terenowej w celu zweryfikowania obecności zidentyfikowanych zbiorników wodnych. Należy także przebadać teren pod kątem występowania miejsc zimowania. Pozwala to wyznaczyć trasy wędrówek i sprawdzić czy istnieją na nich przeszkody, typu drogi, ogrodzenia, zabudowa. Zimowiska dla płazów mogą stanowić szczeliny skalne lub ziemne, stosy drewna lub kamieni, nory gryzoni, wykroty. Płazy zagrzebują się również w ziemi lub w wodzie, zimując w mule na dnie zbiornika. Większość polskich gatunków spędza sen zimowy i aktywny okres życia na lądzie, do wody udając się jedynie na czas rozrodu. Część gatunków przez cały cykl roczny znajduje się w wodzie lub w jej pobliżu, również w niej hibernując (żaby zielone Pelophylax esculentus complex). Występują również płazy, które prowadzą lądowy tryb życia, natomiast hibernację przechodzą w wodzie (żaba trawna) oraz gatunki, które na zimowiska wybierają miejsca na lądzie, a okres życia aktywnego spędzają w wodzie (kumak nizinny Bombina bombina i kumak górski B. variegata).
• Wykonanie obserwacji terenowych w okresie migracji i okresu godowego płazów. Dodatkowo należy prowadzić obserwacje na drogach, aby stwierdzić śmiertelność płazów na terenie inwentaryzacji. Wskazuje to również miejsca szlaków migracji. Obserwacje te najlepiej wykonywać w czasie wilgotnej pogody, rano oraz po zmierzchu.