Inwentaryzacja przyrodnicza gminy

Inwentaryzacja przyrodnicza to opis i charakterystyka elementów przyrodniczych danego obszaru. Dotyczy zarówno przyrody ożywionej (zwierzęta, rośliny oraz siedliska przyrodnicze), jak i komponentów abiotycznych, czyli przyrody nieożywionej (np. rzeźba terenu, stare kamieniołomy, głazy narzutowe, koryta rzeczne).

Inwentaryzacja a jej zastosowanie w praktyce

Inwentaryzacja przyrodnicza jest narzędziem określającym rozmieszczenie oraz stan zachowania walorów przyrodniczych danego terenu. Umożliwia diagnozę przemian zachodzących w lokalnych ekosystemach oraz opracowanie planu racjonalnego zarządzania zasobami przyrodniczymi. Inwentaryzacja przyrodnicza powinna być jednym z kluczowych dokumentów umożliwiających opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, strategii rozwoju gminy, planu rozwoju lokalnego, strategii rozwoju turystyki. Umożliwia wyznaczenie takich kierunków zrównoważonego rozwoju gminy, które nie zdegradują jej środowiska przyrodniczego. Osiągnięcie tych celów nie jest możliwe bez aktualnej wiedzy na temat zasobów przyrodniczych danego obszaru.

Element strategii zrównoważonego rozwoju

Jest to szczególnie istotne z punktu widzenia polityki zrównoważonego rozwoju, będącej elementem strategii Unii Europejskiej „Europa 2020”, tj. realizowania wzrostu gospodarczego w warunkach przyjaznych dla środowiska naturalnego. Innymi słowy – zaspokojenia aspiracji rozwojowych młodego pokolenia, w sposób umożliwiający realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom.

Etapy inwentaryzacji przyrodniczej

W pracach związanych z realizacją inwentaryzacji przyrodniczych wyróżniamy trzy podstawowe fazy:

• zbiór i analiza dostępnych materiałów i publikacji dotyczących danego terenu – celem tych prac jest wstępne zapoznanie się z terenem badań oraz obecnym stanem wiedzy na temat walorów przyrodniczych terenu gminy,

• praca w terenie – najbardziej czasochłonny etap, polegający na zebraniu danych o rozmieszczeniu i stanie zasobów przyrodniczych w terenie. Prawidłowo wykonana inwentaryzacja przyrodnicza powinna obejmować wszystkie pory roku (włącznie z zimą), a co najmniej cały okres wegetacyjny (od wiosny do jesieni),

• analiza i opracowanie danych – ostatnim etapem jest sporządzenie raportu przedstawiającego wyniki i wnioski będące rezultatem przeprowadzonych prac terenowych.

Jakich zagadnień dotyczy inwentaryzacja przyrodnicza?

Raport z inwentaryzacji przyrodniczej gminy powinien przedstawiać opis rozmieszczenia, stanu (waloryzacja) oraz zalecenia umożliwiające poprawę kondycji zasobów przyrodniczych gminy, jak i racjonalnego z nich korzystania. Zakres merytoryczny takiego raportu obejmuje m. in. takie zagadnienia jak:

• charakterystyka terenu badań (opis środowiska fizyczno-geograficznego wraz ze strukturą przestrzenną krajobrazu i ekologicznym systemem przestrzennym oraz istniejącymi obszarowymi formami ochrony i pomnikami przyrody),

• inwentaryzacja przyrodnicza fauny i flory (rośliny i siedliska przyrodnicze, bezkręgowce, płazy i gady, ptaki oraz ssaki) ze szczególnym uwzględnieniem gatunków chronionych i rzadkich oraz objętych dyrektywami unijnymi,

• waloryzacja przyrodnicza zinwentaryzowanych elementów przyrodniczych,

• charakterystyka zagrożeń środowiska przyrodniczego ze strony działalności człowieka,

• propozycje utworzenia nowych form ochrony przyrody, zarówno powierzchniowych jak i indywidualnych,

• propozycje poprawy stanu funkcjonowania elementów środowiska przyrodniczego na terenie gminy.

Z metodycznego punktu widzenia, inwentaryzacja gminy nie różni się od inwentaryzacji przyrodniczej innego dowolnego obszaru. Niniejszy tekst stanowi jedynie zarys zagadnienia i opisuje podstawowe aspekty z zakresu inwentaryzacji przyrodniczych.

Chcesz dowiedzieć się więcej? Zobacz przykładowe opracowanie.